Այս օրենքը Հայաստանում նախադեպը չունի և նման չէ միջազգային նմանատիպ այլ օրենքների

ByAAVR

Փորձագետ, Օրենք

Այս օրենքը Հայաստանում նախադեպը չունի և նման չէ միջազգային նմանատիպ այլ օրենքների

Հարցազրույց ՀՀ Ոստիկանության Կազմակերպված հանցավորության դեմ պայքարի գլխավոր վարչության բարձր տեխնոլոգիաների ոլորտում կատարվող հանցագործությունների, մարդկանց թրաֆիքինգի, անօրինական միգրացիաի և ահաբեկչության դեմ պայքարի վարչության պետ, ոստիկանության գնդապետ Տիգրան Պետրոսյանի հետ:

– Թրաֆիքինգի և շահագործման մասին ՀՀ նոր օրենքի նախագծի վերջնական դիտարկման ժամանակ մի քանի կետերի շուրջ ծավալվեցին բուռն քննարկումներ: Բավականին սուր քննարկումներ եղան այսպես կոչված reflection period-ի (մտորումների ժամկետի) հետ կապված: Եթե խոսենք ոչ իրավաբանական լեզվով, ինչի՞ մասին էր գնում խոսքը և արդյո՞ք այս երեք օրերի ընթացքում դուք եկաք ինչ-որ ընդհանուր հայտարարի:

– Ընդհանրապես նման տիպի օրենքների քննարկումներն անցնում են շատ բուռն, հատկապես եթե խոսքը գնում է ամբողջությամբ նոր օրենքի մասին: Այս օրենքը Հայաստանում նախադեպ չունի և նման չէ նաև միջազգային նմանատիպ այլ օրենքներին:

Ինչ վերաբերվում է reflection period-ին, այն իրենից ներկայացնում է մտորումների ժամկետ, որի մասին դրույթը միջազգային կոնվենցիայում, ցավոք սրտի, հստակ ձևակերպված չէ: Իհարկե, որոշակի խոչընդոտներ նաև ստեղծում է թարգմանությունը: Սակայն, երբ կարդում ենք բացատրական զեկույցը այդ կետի վերաբերյալ, այնտեղ հստակ ասվում է, որ մտորման ժամկետը դա այն ժամանակահատվածն է, որը տրվում է օտարերկյա քաղաքացուն:

Այսինքն, օտարերկյա քաղաքացուն հնարավորություն է տրվում` անկախ նրա օտար երկրում գտնվելու օրինականությունից, չվտարվել, և նրա հանդեպ չի կիրառվում այն վարչական պրակտիկան, որը օրենսդրությամբ նախատեսված է միգրանտների համար: Հենց այդ տրամաբանությամբ էլ մենք ներառել ենք նոր օրենքում մեկ ամսից երկու ամիս ժամկետը, որի ընաթացքում զոհերը երկրից չեն վտարվի և կմնան մեր երկրում միչև որոշվի, արդյո՞ք նրանք զոհ են թե ոչ:

Տարակարծությունը բխում էր կոնվենցիայի այդ ձևակերպումից, որտեղ սկզբից հստակ չի խոսվում օտարերկրացիների մասին, այլ նկարագրվում է միայն, որ մարդկանց թրաֆիքինգի զոհերին, պետք է տրվի այդ մտորման ժամկետը, և վերջում ընդամենը մեկ տողով նշված է, որ օտարերկյա զոհերը չպետք է վտարվեն երկրից: Այստեղ ավելի մանրամասն բացատրության կարիք կար և տարակարծությունը ծագել էր հենց այստեղից:

– Քննարկման ընթացքում հնչեց նաև կարծիք, որ Հայաստանի քաղաքացիներին պետք չէ տարանջատել օտարերկյա քաղաքացիներից և բոլորին պետք է մտորման ժամկետ տալ նույն ձևով:

– Բայց մենք՝ ոստիկանության ներկայացուցիչներս, ասում էինք, որ Հայաստանի քաղաքացին ինքնին իրավունք ունի մնալ իր երկրում և այդ առումով բացարձակ տրամաբանություն չկա իրեն տալու մտորման ժամկետ, քանի որ մտորման ժամկետը վերաբերվում է մարդուն երկրից վտարելը բացառելուն:

Բացի այս քննարկումից նախագիծը փաստացի իրավական փորձաքննություն է անցել և՛ Ոստիկանության իրավական վարչության կողմից, և՛ Արդարադատության նախարարությունում: Եթե լիներ որոշակի անհամապատասխանություն միջազգային փաստաթղթի հետ, բնականաբար դրա մասին կխոսվեր փորձաքննության ժամանակ, քանի որ փորձաքննության հիմնական նպատակը հենց դա է՝ համեմատել և հասկանալ արդյո՞ք հակասություն կա կոնվենցիայի և մեր նախագծի միջև, որովհետև միջազգային փաստաթուղթը միշտ գերակայում է ներքին օրենսդրությանը:

Եթե լիներ ինչ որ հակասություն, ապա Արդարադատության նախարարության հատուկ մասնագիտացված ստորաբաժանումը այդ մասին տեղյակ կպահեր և կարվեր համապատասխան փոփոխություններ:

– Եվս մեկ ճշտում, կապված այսպես կոչված reflection period-ի հետ. դուք նշեցիք, որ այն պետք է լինի միչև երկու ամիս:

– Ասեմ, որ ժամկետ կոչվածը իրականում արդեն հստակ սահմանված է կոնվենցիայով՝ 30 օր: Այս ժամկետը շատ հստակ է տրված, և մենք ներառել ենք այն նաև մեր օրինագծի մեջ: Դրանից ավել սահմանված ժամկետներ գոյություն ունեն իհարկե: Կան երկրներ, օրինակ, որոնց սահմանված ժամկետն է 45 օր, կան երկրներ, որտեղ սահմանված է 2-3 ամիս:

Մենք գտել ենք, որ մեր երկրի համար նպատակահարմար է 2 ամիս ժամկետը, որը լիովին բավարար է:

– Կարո՞ղ ենք փաստել, որ քննարկման արդյունքում reflection period-ի վերաբերյալ եղավ ընդհանուր համաձայնություն:

– Համենայնդեպս, այսօր՝ նիստի վերջին օրը, երբ քննարկման ներկայացրինք վերջնական տարբերակը, տարակարծություն չհնչեց:

– Ըստ Ձեզ, որո՞նք են այն հիմնական դրույթները, որոնք տեղ են գտել նոր օրենքի նախագծում և որոնք բացակայում են ներկայումս գործող Ազգային ուղղորդման կարգում:

– Հայաստանը օպերատիվ արձագանքելով թրաֆիքինգի խնդիրների լուծման միջազգային պահանջներին 2008 թվականին մշակեց և ներդրեց Ազգային ուղղորդման կարգը:

Այդ ժամանակ մենք գտնում էինք, որ այն լիովին բավարարում է օրենսդրական դաշտին: Իրականում հենց այդ կարգը ստիպեց, որ իրավականորեն ամրապնդված լինի ՀԿ-ների և պետական մարմինների միջև այն համագործակցությունը, որը մինչ այդ ընդամենը բարի կամքի դրսևորում էր: Այնուհետև համագործակցությունը բերվեց իրավական դաշտ:

Սակայն այդ կարգում անձանց նույնացումը որպես զոհ փողկապակցված էր քրեադատավարական ընթացակարգների հետ, այսինքն եռափուլ նույնացում էր նախատեսված՝ երկրորդ փուլը համապատասխանում էր անձին տուժող ճանաչելու հետ, երրորդ փուլը դատարանի կողմից դատավճռի առկայություն էր պահանջում, ինչը հակասում էր կոնվենցիային:

Կոնվենցիան ասում է, որ անձին պետք է նույնացնել և տրամադրել աջակցություն, անկախ նրանից, թե նա կցանկանա համագործակցել իրավապահ մարմինների հետ թե ոչ:

Նոր օրենքի շրջանակներում մենք փաստացի ունենք նոր մոտեցում այդ հարցին. մենք ստեղծում ենք անկախ հանձնաժողով, որը բաղկացած է հավասար քանակով պետական կառույցների և հասարակական սեկտորի ներկայացուցիչներից: Այստեղ պետք է նկատեմ, որ հասարակական սեկտորին ավելի մեծ լիազորություններ են տրված հանձնաժողովի աշխատանքների շրջանակներում: Նրանց խոսքն այստեղ ավելի ծանրակշիռ է լինելու և նույնացման հանձնաժողովը, անկախ նրանից, քրեական գործ կա հարուցված թե ոչ, լիազորված կլինի մարդուն ճանաչել որպես զոհ և նրան տրամադրել աջակցություն:

Սա ևս նոր օրենքի նախագծի հիմնական դրույթներից է:

Աննա Թավաքալյան

«Հայաստանում թրաֆիքինգի դեմ պայքարի տեղեկատվական պլատֆորմի զարգացում» ծրագրի լրագրող

Invalid Displayed Gallery